Zaostrzenie choroby u pacjentów z zapaleniem skórno-mięśniowym po szczepieniu przeciw COVID-19

Zaostrzenie choroby u pacjentów z zapaleniem skórno-mięśniowym po szczepieniu przeciw COVID-19
Zapalenie skórno-mięśniowe (dermatomyosis – DM) to rzadko występująca, nabyta choroba o podłożu autoimmunologicznym, zaliczana do tak zwanych idiopatycznych miopatii zapalnych. W jej przebiegu mogą występować objawy skórne, mięśniowo-szkieletowe i ogólnoustrojowe, a w terapii wykorzystywane jest leczenie immunosupresyjne i/lub immunomodulacyjne. W przeszłości szczepienia nie były uznawane za istotny czynnik wyzwalający DM, a zaostrzenie lub początek DM po szczepieniu opisywano kazuistycznie. Jednakże w związku z pojawieniem się na rynku farmaceutycznym w 2020 roku nowej szczepionki przeciwko COVID-19, pojawiły się powszechne obawy przed zaostrzeniem choroby. Warto podkreślić, że American College of Rheumatology zaleca, aby u osób z układowymi autoimmunologicznymi chorobami reumatycznymi, ze względu na zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby, stosowano szczepionkę przeciw nowemu koronawirusowi.
Pan i wsp. postanowili ocenić częstość występowania i ciężkość zaostrzenia DM po szczepieniu przeciw COVID-19. W tym celu przeprowadzili retrospektywny przegląd bazy danych Mass General Brigham Research Patient Data Registry. Jako kryteria włączenia ustalono rozpoznanie DM oraz przyjęcie co najmniej 1 dawki szczepionki. Zaostrzenie DM zdefiniowano jako nowe lub pogarszające się objawy DM w ciągu 30 dni od podania szczepionki przeciw COVID-19 lub dawki przypominającej. Ostatecznie do badania zakwalifikowano 304 pacjentów. Stwierdzono, że u 7,9% osób wystąpiło zaostrzenie DM, jednakże u 2,3% z nich zaostrzenie było na tyle istotne, że uzasadniało intensyfikację lub modyfikację terapii DM. Co ciekawe, w aspekcie danych demograficznych lub rodzajów otrzymanych szczepionek, nie wykazano statystycznie istotnych różnic u pacjentów z zaostrzeniem i bez zaostrzenia. Za najczęstsze objawy zaostrzenia uznano: zmiany skórne (ok. 74%; n = 17), osłabienie mięśniowe (ok. 26%; n = 6) i ból mięśni (ok. 22%; n = 5). Wśród pacjentów, którzy wymagali zmiany terapii, najczęściej stosowano glikokortykosteroidy systemowe (42,9%; n = 3) i metotreksat (28,6%, n = 2). Uznano, że po wystąpieniu zaostrzenia średni czas do ustąpienia objawów wynosił 122 dni.
Badacze zauważyli, że wskaźnik zaostrzenia DM po szczepieniu przeciw COVID-19 wśród dużej kohorty pacjentów był nieco niższy (7,9%) niż w przeprowadzonych wcześniej badaniach. Wśród objawów zaostrzenia dominowały manifestacje skórne, co podkreśla rolę dermatologów w ocenie pacjentów z DM. Chociaż zauważono kilka ograniczeń badania, podkreślono konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań w celu zidentyfikowania czynników ryzyka wystąpienia działań niepożądanych po szczepieniu przeciw COVID-19.

Lek. Paulina Szczepanik-Kułak

Na podstawie:
Pan C.X., Goldman N., Kim D.Y., Rowley R., Schaefer M., LaChance A.H. i wsp.: Disease flare in patients with dermatomyositis following COVID-19 vaccination. J Am Acad Dermatol 2022; 87 (6):1373-1374. 

Fot. Pixabay