Obraz kliniczny choroby jest charakterystyczny. Głównym objawem jest świąd, nasilający się głównie w porze nocnej, co wynika ze zwiększonej aktywności roztoczy pod wpływem rozgrzania skóry. Wykwity skórne mają charakter polimorficzny, mogą to być grudki obrzękowe, pęcherzyki, a także linijne przeczosy i nadżerki pokryte strupami, rozwijające się na skutek drapania. Zmiany zazwyczaj lokalizują się w obrębie fałdów skóry, okolicach anogenitalnych, na bocznych powierzchniach palców. U dzieci i osób w wieku podeszłym występuje nieco inna morfologia i umiejscowienie zmian skórnych.
Połączenie obrazu klinicznego oraz wywiadu z pacjentem, szczególnie w aspekcie świądu występującego wśród członków rodziny, pozwala na postawienie rozpoznania. Niewątpliwie pomocną role pełni dermoskopia, metoda nieinwazyjna i przystępna, która pozwala na uwidocznienie patognomonicznego objawu lotni.
Należy podkreślić, że czynność drapania może prowadzić do pojawiania się roztoczy pod płytką paznokciową, co wiąże się z powstaniem rezerwuaru roztoczy. Z tego powodu pobranie zeskrobin spod płytki paznokciowej może pozwolić na uwidocznienie roztoczy i rozpoznanie scabies, jednakże do tej pory nie potwierdzono tej hipotezy w prospektywnych badaniach klinicznych. W tym celu Goldberg i wsp. przeprowadzili badanie, w którym oceniono czułość nieinwazyjnej techniki pobierania zeskrobin podpaznokciowych w połączeniu z analizą mikroskopową w diagnostyce świerzbu. Badaniem objęto 4 ośrodki kliniczne w Belgii, wzięło w nim udział 78 pacjentów. Do kryteriów wykluczenia należały: wiek poniżej 3 miesiące, świerzb hiperkeratotyczny, leczenie świerzbu w wywiadzie. U każdego pacjenta z trzech palców obu rąk (wskazujący, środkowy, serdeczny) pobrano zeskrobiny spod płytek paznokciowych. Dodatkowo zastosowano inne metody diagnostyczne: dermoskopię oraz zeskrobiny skórne. Kolejnym etapem była analiza uzyskanych wyników przez 2 różnych badaczy. Obecność świerzbowców potwierdzono u 31/78 pacjentów. Dermoskopia i zeskrobiny skórne miały dodatni wynik u 30 chorych, natomiast zeskrobiny podpaznokciowe u 5 – najczęściej w przypadku paznokci palców niedominujących. Co ciekawe, u jednego z pacjentów wynik testu podpaznokciowego był dodatni, podczas gdy zeskrobiny skórne i dermoskopia posiadały wyniki negatywne. Analiza statystyczna pozwoliła na ocenę czułości diagnostycznej zeskrobin podpaznokciowych na 16,1% oraz 96,7% dla pozostałych dwóch metod.
Do ograniczeń badania autorzy zaliczyli małą liczebność próby, obserwacyjny charakter badania oraz brak zaślepienia. W podsumowaniu podkreślili niższą czułość diagnostyczną zeskrobin podpaznokciowych w porównaniu z dermoskopią i zeskrobinami skórnymi. Równocześnie zwrócili uwagę na fakt, że okolica płytki paznokciowej może stanowić rezerwuar dla świerzbowców i warto uwzględnić jej dokładne badanie w przypadkach opornych na stosowane leczenie.
Lek. Paulina Szczepanik-Kułak
Na podstawie: Goldberg L., Chosidow O., Bernigaud C., Harag S., Richert B.: Subungual scraping for the diagnosis of common scabies: A prospective observational study. J Am Acad Dermatol 2020 Oct 1: S0190-9622(20)32649-9. doi: 10.1016/j.jaad.2020.08.130. Epub ahead of print. PMID: 33011318.
Fot. Pixabay
Fot. Pixabay
