Ryzyko nowotworzenia u chorych z liszajem płaskim

Ryzyko nowotworzenia u chorych z liszajem płaskim

Liszaj płaski (lichen planus – LP) jest stosunkowo częstą chorobą, zazwyczaj samoograniczającą się, która dotyczy około 1% populacji, bez zróżnicowania względem płci, przy czym najwięcej zachorowań stwierdza się u osób w wieku średnim. Czynniki etiologiczne liszaja płaskiego nie są znane, jednak jego występowanie łączy się ze współistnieniem chorób autoimmunologicznych. Może pojawiać się także jako zmiana polekowa.

Klinicznie wyróżnia się kilkanaście odmian liszaja płaskiego. Wykwity pojawiają się nagle i mają bardzo charakterystyczną morfologię: są to sinofioletowe, błyszczące, płaskie, wieloboczne grudki, lokujące się typowo na wewnętrznych powierzchniach nadgarstków, grzbietach stóp, przedramionach, przednich powierzchniach podudzi oraz w okolicy pępka i narządów płciowych. Zmiany mogą obejmować skórę tułowia, a twarz przeważnie pozostaje wolna. Na błonach śluzowych jamy ustnej często spotyka się zmiany w postaci mlecznobiałych obszarów o siateczkowatym układzie. 

Ryzyko nowotworzenia u chorych na liszaja płaskiego od lat jest tematem licznych dyskusji. Odnotowano korelację pomiędzy liszajem płaskim błon śluzowych jamy ustnej oraz okolicy sromu i rakiem kolczystokomórkowym (squamous cell carcinoma – SCC). Przykładem mogą być rezultaty badań opublikowane w 2014 roku na łamach The Journal of the American Dental Association, gdzie wśród 7806 pacjentów ze zdiagnozowanym LP okolicy jamy ustnej, u 85 stwierdzono obecność SCC. Były to osoby w wieku około 60 lat, przeważnie kobiety, a zmiana nowotworowa najczęściej lokalizowała się na języku. Od momentu rozpoznania do transformacji w raka upływało około 50 miesięcy.  

Z długoterminowych badań (mających miejsce w latach 1969-2012) przeprowadzonych w populacji kobiet fińskich wynika jasno, że u osób, u których stwierdzono obecność liszaja płaskiego, ryzyko nowotworzenia pozostaje znacznie podwyższone. Spośród wszystkich zarejestrowanych przypadków (n = 13,100), aż u 1,520 osób stwierdzono obecność nowotworu. Były to raki: wargi, języka, jamy ustnej, przełyku, krtani oraz sromu (OS: 1.99). Co ciekawe, nie wykazano podwyższonego ryzyka w przypadku innych lokalizacji liszaja płaskiego, jak skóra czy gardło.

Z przedstawionych wyżej danych wynika, że największe prawdopodobieństwo zaistnienia procesu nowotworowego dotyczyło błony śluzowej jamy ustnej, przełyku oraz krtani – pozostawało najwyższe w ciągu pierwszego roku obserwacji po diagnozie, a w późniejszym okresie wciąż utrzymywało się na wysokim poziomie. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku raka sromu – pierwszy rok obserwacji zmiany był najistotniejszy. 

Badanie to dostarcza bardzo ważnych informacji dla lekarzy diagnozujących liszaja płaskiego, zarówno w kierunku odpowiedniej terapii, jak i opieki długoterminowej.
 
Źródło:
Halonen P., Jakobsson M., Heikinheimo O., Riska A., Gissler M., Pukkala E.: Cancer risk of Lichen planus: A cohort study of 13,100 women in Finland. Int J Cancer 2018; 142 (1): 18-22.


Lek. Paulina Szczepanik-Kułak