Do najczęściej opisywanych działań niepożądanych bleomycyny należą ból oraz tworzenie się strupów. Nieco rzadziej może dochodzić do występowania objawu Raynauda, zgorzeli opuszków palców, ograniczenia lub zaburzenia wzrostu paznokci, zaburzeń pigmentacyjnych w obrębie okolicy poddawanej leczeniu, a także blizn zanikowych i przerostowych. W piśmiennictwie dostępne są doniesienia na temat terapii łączonej z zastosowaniem doogniskowo podawanej bleomycyny, laseroterapii oraz elektroporacji. Głównym celem tych zabiegów jest zwiększenie absorpcji bleomycyny do zmiany chorobowej.
Kaul i wsp. przeprowadzili analizę piśmiennictwa (bazy PubMed, Embase) pod kątem artykułów uwzględniających zastosowanie omawianej terapii łączonej. Wykazano, że wskaźnik pełnej remisji klinicznej w przypadku bleomycyny+PDL wynosił 60-89%, a niepowodzenie leczenia dotyczyło 11-25% pacjentów. Z kolei bleomycyna w połączeniu z elektroporacją wykazywała skuteczność terapeutyczną rzędu 78-85%, natomiast brak efektywności występował u 4-14% pacjentów. Dla obu terapii łączonych najczęstszym działaniem niepożądanym były silne dolegliwości bólowe, które ustępowały w ciągu tygodnia. W jednej z publikacji wykazano, że terapia skojarzona z elektroporacją częściej wiązała się z występowaniem działań niepożądanych o charakterze średnio nasilonego bólu, martwicy, onycholizy, dystrofii. Natomiast dołączenie PDL skutkowało rozwojem pęcherzy krwotocznych, powierzchownych owrzodzeń, strupów. Biorąc pod uwagę doniesienia na temat bleomycyny stosowanej w monoterapii, należy podkreślić skuteczność rzędu 37-99,2% oraz ryzyko nawrotów zmian wynoszące 0 do 13%. Do obserwowanych powikłań miejscowych należały ból, strupy, pigmentacja, przejściowa onychodystrofia.
W podsumowaniu badacze zwrócili uwagę na brak jasnych dowodów pozwalających na ustalenie zaleceń terapeutycznych. Wydaje się jednak, że bleomycyna w skojarzeniu z PDL lub elektroporacją nie wykazuje większej skuteczności w zakresie remisji zmian oraz lepszego profilu bezpieczeństwa. Ponadto częściej w przypadku zastosowania metod dodatkowych obserwowano bliznowacenie i onycholizę. Co istotne, warto podkreślić znaczący wzrost kosztów leczenia w przypadku metod dodatkowych.
Lek. Paulina Szczepanik-Kułak
Na podstawie: Kaul S., Kaur I., Jakhar D.: Intralesional bleomycin in cutaneous warts: Does combining with lasers or electroporation confer additional benefit? J Am Acad Dermatol 2020 Sep 11: S0190-9622(20)32602-5. doi: 10.1016/j.jaad.2020.09.017. Epub ahead of print. PMID: 32926976.
Fot. Pixabay
Fot. Pixabay
