Niskie dawki metotreksatu bezpieczne dla pacjentów w podeszłym wieku z rozpoznaniem pemfigoidu pęcherzowego

Niskie dawki metotreksatu bezpieczne dla pacjentów w podeszłym wieku z rozpoznaniem pemfigoidu pęcherzowego
Pemfigoid pęcherzowy (bullous pemhigoid - BP) to przewlekła dermatoza należąca do grupy chorób autoimmunizacyjnych. W obrazie klinicznym typowe są pęcherze wypełnione surowiczym płynem o dobrze napiętej pokrywie, umiejscowione na skórze zdrowej lub zmienionej zapalnie.
Zmianom często towarzyszą dolegliwości subiektywne jak świąd, pieczenie. Do typowych lokalizacji wykwitów należą okolice zgięciowe kończyn górnych, przyśrodkowe powierzchnie ud oraz tułów. BP znacznie częściej dotyczy pacjentów w wieku podeszłym, szacuje się, że ryzyko względne zachorowania w wieku 90 lat wynosi prawie 300 razy więcej niż w wieku 60 lat. Warto zaznaczyć, że w tej grupie wiekowej często występują choroby współistniejące oraz upośledzona czynność narządów.

Terapia BP obejmuje leczenie miejscowe oraz systemowe, preferencyjnie doustną glikokortykosteroidoterapię, z którą wiąże się ryzyko rozwoju działań niepożądanych. Poszukiwane są więc takie sposoby leczenia, które byłyby bezpieczniejsze i równie skuteczne. W przeprowadzonych dotychczas badaniach wykazano, że niskie dawki metotreksatu (MTX) wynoszące 5-10 mg/tydzień u pacjentów z BP prowadziły do remisji choroby. W przypadku chorych z zaburzonym funkcjonowaniem nerek stosowanie MTX nie jest zalecane, nie wiadomo jednak, czy niskie dawki leku mogą przynosić poprawę kliniczną i nie nasilać dysfunkcji nerek. W tym celu Fisch i wsp. dokonali retrospektywnego badania kohortowego z udziałem 232 pacjentów oddziału dermatologicznego Karolinska University Hospital w Sztokholmie, u których w latach 2006-2015 dokonano rozpoznania BP. Średnia wieku chorych wynosiła 84,6. Na podstawie wartości przesączania kłębuszkowego (eGFR) dokonano podziału na trzy grupy: prawidłowy eGFR (> 60 mL/min/1.73m2), umiarkowany (45-60 mL/min/1.73m2) oraz niski (2). U 221 pacjentów przez średnio 459 dni prowadzono terapię metotreksatem w dawce 5 mg/tydzień, u 51% z nich dawkę zwiększono, nie przekraczając 12,5 mg/tydzień. Całkowitą remisję odnotowano u 147 osób (63%). W czasie okresu obserwacji (maksymalnie 10,6 lat) zauważono, że chorych z normalnym i średnim eGFR charakteryzuje podobne ryzyko zgonu, które nie było znacząco wyższe niż u pacjentów z niskim eGFR. Ponadto zaobserwowano, że po odstawieniu leku u osób z niskim eGFR dochodzi do stopniowego wzrostu wskaźnika śmiertelności.

W podsumowaniu autorzy pracy podkreślili niski koszt i łatwą dostępność metotreksatu. Lek stosowany w małych dawkach przez chorych z BP oraz umiarkowanym stopniem niewydolności nerek wydaje się być bezpieczny i nie prowadzi do wzrostu ryzyka zgonu w trakcie leczenia. Należy pamiętać o konieczności dokładnego monitorowania terapii za pomocą oceny klinicznej i badań laboratoryjnych, szczególnie w grupie podwyższonego ryzyka rozwoju działań niepożądanych leku, jaką stanowią osoby w wieku podeszłym.

   

Lek. Paulina Szczepanik-Kułak

 

Na podstawie:

Fisch A., Morin L., Talme T., Johnell K., Gallais Sérézal I.: Low-dose methotrexate use and safety for older patients with bullous pemphigoid and impaired renal function: A cohort study. J Am Acad Dermatol 2020;82(6):1532‐1534.

Fot. Pixabay