Działania niepożądane leków przeciwmalarycznych stosowanych u pacjentów ze skórnym toczniem rumieniowatym i zapaleniem skórno-mięśniowym

Działania niepożądane leków przeciwmalarycznych stosowanych u pacjentów ze skórnym toczniem rumieniowatym i zapaleniem skórno-mięśniowym
Leki przeciwmalaryczne (LP) to stosowane od wielu lat preparaty o wysokiej skuteczności. Toczeń rumieniowaty, porfiria skórna późna, polimorficzne osutki świetlne, zapalenie skórno-mięśniowe, sarkoidoza, ziarniniak obrączkowaty, liszaj płaski to niektóre ze schorzeń dermatologicznych, w których istnieją wskazania do włączenia LP. Efekt terapeutyczny leków jest wynikiem ich działania przeciwzapalnego, immunomodulującego, antyproliferacyjnego i fotoprotekcyjnego.
W przypadku tocznia rumieniowatego skórnego (cutaneous lupus erythematosus - CLE) oraz zapalenia skórno-mięśniowego (dermatomyositis - DM) LP pozwalają załagodzić dolegliwości świądowe i fotonadwrażliwość, zminimalizować zmiany rumieniowe, a także ograniczyć konieczność stosowania glikokortykosteroidów i/lub leków immunosupresyjnych. 

Stosowanie leków przeciwmalarycznych może się wiązać z wystąpieniem działań niepożądanych, które zgodnie z dostępnymi doniesieniami częściej dotyczą chorych z rozpoznaniem DM (13-39%) w porównaniu z pacjentami z CLE.

Dermatolodzy z University of Utah w Salt Lake City w celu określenia częstości występowania tych powikłań, przeprowadzili badanie retrospektywne, które objęło dorosłych chorych z rozpoznaniem DM lub CLE, hospitalizowanych od stycznia 2013 r. do stycznia 2018 r. w the University of Utah Department of Dermatology. Grupę badawczą stanowiło 180 osób przyjmujących hydroksychlorochinę (HCQ) lub chlorochinę (CQ). Ewentualne działania niepożądane były oceniane przez lekarzy prowadzących na podstawie wywiadu, badania fizykalnego lub biopsji skóry zmienionej chorobowo. Nie odnotowano różnic w częstości występowania powikłań pomiędzy chorymi z toczniem rumieniowatym (4%) i zapaleniem skórno-mięśniowym (5%). Natomiast wszystkie z nich były związane ze stosowaniem hydroksychlorochiny i pojawiły się 5-14 dni po jej włączeniu. Miały charakter niewymagających hospitalizacji zmian liszajowatych, pokrzywkowych lub wypryskowych i ustępowały po odstawieniu HCQ. Co ciekawe, u dwóch pacjentów z łagodnymi powikłaniami ponownie zastosowano HCQ, nie obserwując później żadnych komplikacji leczenia.

W podsumowaniu autorzy badania podkreślili jego ograniczenia: charakter retrospektywny, niewielką, niezróżnicowaną grupę badawczą oraz brak możliwości oznaczania typowych dla DM autoprzeciwciał. Zwrócili uwagę, że leki przeciwmalaryczne powinny stanowić opcję terapeutyczną dla chorych ze skórnym toczniem rumieniowatym i zapaleniem skórno-mięśniowym. Ponadto u pacjentów, u których doszło do wystąpienia łagodnych działań niepożądanych, powinno się rozważyć ponowne włączenie leków.
 
 
 
Na podstawie:
Gonzalez Cristian D. i wsp.: Adverse cutaneous drug reactions with antimalarials in cutaneous lupus and dermatomyositis: A retrospective cohort study. J Am Acad Dermatol 2019; 81 (3): 859-860.
 
Lek. Paulina Szczepanik-Kułak