Franciszek Seneczko

Kleszcze należą do pasożytów zewnętrznych żywiących się krwią ssaków i ptaków, niekiedy również gadów i płazów. W ich cyklu rozwojowym występują kolejno cztery etapy: jaja, larwy, nimfy oraz osobniki dorosłe. W procesie pobierania krwi od gospodarzy kleszcze mogą ulegać zakażeniu i w następstwie stawać się rezerwuarem różnych patogenów, ale również ich wektorem – wobec bakterii, riketsji, wirusów, pierwotniaków, chlamydii, mykoplazm, a także nicieni. W poprzednich publikacjach dokonano przeglądu aktualnego piśmiennictwa dotyczącego głównych chorób skóry wywoływanych przez bakterie oraz riketsje przenoszone przez kleszcze . Niniejszy artykuł dotyczy roli wektorowej kleszczy w odniesieniu do wirusowych

gorączek krwotocznych.

Słowa kluczowe: kleszcze, wirusowe gorączki krwotoczne, Nairowirus, Bunyawirus, wektory zakażenia

Abstract
Ticks belong to external parasites which feed on the blood of mammals and birds, and sometimes reptiles and amphibians. In their development cycle there are four stages: eggs, larvas, nymphs and adult individuals. In the process of collecting blood from the hosts they may get infected and become the reservoir of diff erent pathogens, but also their vector – towards bacterias, rickettsias, viruses, protozoa, chlamydiae, mycoplasma and nematodes.
In the previous publications main skin diseases caused by bacteria carried by ticks and rickettsia were discussed. This publication concerns the vector role of ticks in reference to
hemorrhagic fevers.
Key words: ticks, viral hemorrhagic fevers, Nairovirus, Bunyavirus, infection vectors


Wybrane dermatozy pasożytnicze związane z podróżowaniem
Selected parasitic dermatoses relating to travelling
Piotr Kapica, Agnieszka Honisz, Olga Grygierzec, Ligia Brzezińska-Wcisło

Streszczenie
Znane powiedzenie: „podróże kształcą” chyba nigdy w przeszłości nie było tak aktualne. W dzisiejszych czasach podróżowanie dla wielu osób stało się pewnego rodzaju sposobem na życie. Rozwój cywilizacji i transportu, migracje społeczne i ekonomiczne oraz dynamiczny rozwój turystki doprowadziły do coraz częstszego i łatwiejszego podróżowania za granicę. Wyprawy naszych pacjentów, bez względu na charakter oraz ostateczny cel, wiążą się z podwyższonym ryzkiem kontaktu z rozmaitymi pasożytami, mogącymi przyczyniać się do różnych chorób skóry. Lekarze coraz częściej spotykają się z egzotycznymi infestacjami, wcześniej praktycznie niewystępującymi w naszej szerokości geografi cznej. Najczęstszymi przyczynami tego typu dermatoz są różne gatunki owadów i pajęczaków. Jako pasożyty żyją na powierzchni skóry gospodarza lub w jej obrębie. Klinicznie mają znaczenie z dwóch powodów: po pierwsze jako bezpośredni sprawcy zakażeń zewnętrznych, np. świerzb, po drugie jako wektory przenoszące rozmaite choroby, np. kleszcze. Niecharakterystyczny obraz chorobowy połączony z często odległym początkiem zmian na skórze potrafi zmylić nawet najbardziej doświadczonych klinicystów. Celem poniższej pracy jest zwrócenie uwagi na wybrane dermatozy związane z infekcjami pasożytniczymi. Praktyczne i kliniczne informacje mogą ułatwić i znacznie przyspieszyć ustalenie rozpoznania, przeprowadzenie diagnostyki oraz leczenia w przypadku parazytoz częściej występujących w klimacie tropikalnym, ale także tych pozostałych szeroko rozprzestrzenionych w różnych częściach świata.
Słowa kluczowe: ektopasożyty, medycyna podróży, stawonogi, pierwotniaki, infestacja

Abstract
The well-known saying: ‘travelling educates’ has probably never been so topical in the past. Nowadays, travelling has become a way of life for many people. Development of civilisation and transport, social and economic migrations and dynamical growth of tourist industry led to increasing frequency and easiness of foreign travels throughout the whole population. Journeys of our patients, regardless of their character and destinations, involve increased risk of contact with various parasites, which may contribute to diff erent skin diseases. More and more frequently, doctors face exotic infestations, previously extremely rare in our latitude. The most common reasons of such dermatoses involve various species of insects and arachnids. As parasites, they live on or within the surface of their host’s skin. They are of clinical signifi cance for two reasons: either as the direct cause of external infections, e.g. scabies, and as vectors carrying various diseases, e.g. ticks. Uncharacteristic clinical picture of the disease, frequently combined with distant beginning of skin lesions, may mislead even the most experienced clinicians. The objective of the work is to draw attention to selected dermatoses relating to parasitic infections. Practical and clinical data may facilitate and considerably speed up the diagnosis, performance of diagnostics and treatment in case of parasitoses that most commonly occur in tropical climate, but also the other ones, widely spread in various parts of the world.
Key words: ectoparasites, travelling medicine, arthropods, protozoa, infestation

 

Konserwanty jako istotne czynniki uczulające kosmetyków. Kosmetyki sterylne – krok w stronę poprawy bezpieczeństwa stosowania produktów
Preservatives as important sensitizers in cosmetics. Sterile cosmetics – a step towards improving the safety of products
Beata Kręcisz

Streszczenie
Kosmetyki są dla wielu osób produktami codziennego użytku z wyboru. Natomiast w grupach pacjentów z problemami dermatologicznymi, takimi jak: atopowe zapalenie skóry, różne postacie rybiej łuski, nadmiernej suchości skóry, wyprysku kontaktowego itp., stanowią niezbędny element uzupełniający leczenie miejscowe. W związku z tym kluczowym zagadnieniem jest odpowiednie bezpieczeństwo stosowanych produktów. Tymczasem ok. 20% użytkowników doświadcza rocznie jakiegoś działania niepożądanego. Najczęściej jest to wyprysk kontaktowy (z podrażnienia i/lub alergiczny), który zwykle powodują substancje zapachowe i konserwujące. Ponadto mimo obecności środków konserwujących do 50% używanych kosmetyków nie zachowuje pożądanej czystości mikrobiologicznej. W celu poprawy długofalowego bezpieczeństwa aplikowanych na skórę kosmetyków należy ograniczyć dodawanie do receptur substancji zapachowych i dążyć do stosowania kosmetyków wolnych od środków konserwujących, a jednocześnie zachowujących sterylność podczas całego okresu użytkowania produktu.
Słowa kluczowe: kosmetyki, działania niepożądane, konserwanty, emolienty, kosmetyki sterylne

Abstract
Care cosmetics are the products of everyday use for many people, but in groups of patients with dermatological problems such as: atopic dermatitis, various forms of ichthyosis, excessive dryness of the skin, contact eczema, etc., they are an indispensable element that complements the local treatment. Therefore, the key issue is the appropriate safety of the products used. Meanwhile, every year about 20% of users experience some side eff ects, in which the most common is contact eczema (irritant and/or allergic), that is usually caused by fragrances and preservatives. In addition, despite the presence of preservatives, up to 50% of cosmetics do not retain the desired microbiological purity in the course of usage. In order to improve the long-term safety of cosmetics applied to the skin, it is necessary to limit the addition of fragrances to the recipes and to strive for the use of cosmetics free of preservatives, which at the same time retain sterility throughout the whole usage the product.
Key words: cosmetics, side eff ects, preservatives, emollients, sterile cosmetics

Czynniki zakaźne u dzieci z atopowym zapaleniem skóry w kontekście mikrobiomu skóry
Infectious agents in children with atopic dermatitis in the context of the skin
microbiome
Magdalena Kręgiel, Joanna Krzysiek, Anna Żuchowska, Andrzej Kaszuba

Streszczenie
Skóra jako największy narząd ciała pełni funkcje barierowe, chroniąc przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Funkcję doskonałej zapory zapewnia warstwa rogowa naskórka, która jest wzmocniona dodatkowymi czynnikami. Są to różne gatunki drobnoustrojów, tworzące mikrobiom skóry. Mimo że skóra nie jest przyjaznym ekosystemem dla rozwoju drobnoustrojów, jest kolonizowana zarówno przez mikroorganizmy pożyteczne dla niej, jak i przez patogeny. Ta różnorodność flory zależy od stanu skóry oraz czynników środowiskowych. Zaburzeń w zakresie ilościowym i jakościowym mikrobiota skóry doszukuje się w atopowym zapaleniu skóry. Głównym patogenem kolonizującym skórę osób z atopowym zapaleniem skóry jest S.aureus, który pogłębia defekt bariery naskórkowej. Kontrola stanu zapalnego oraz kolonizacji S.aureus stanowi skuteczną strategię w postępowaniu leczniczym w atopowym zapaleniu skóry.
Słowa kluczowe: atopowe zapalenie skóry, mikrobiom, gronkowiec złocisty

Abstract
The skin as the largest organ of the body plays the role of barrier protecting against harmful external factors. The function of a perfect barrier is provided by the stratum corneum, which is amplifi ed by additional factors. It’s inhabitation by various species of microorganisms that form microbiome of the skin. Although the skin is not a friendly ecosystem for the development of microorganisms, it is colonized by both benefi cial and pathogenic. This diversity of fl ora depends on the condition of the skin and environmental factors. Disturbances in the quantitative and qualitative microbiota of the skin are seen in atopic dermatitis. The main pathogen colonizing the skin of individuals with atopic dermatitis is S. aureus, which aggravates the defect of the epidermal barrier. The control of infl ammation and colonization of S. aureus is an eff ective strategy in the treatment of atopic dermatitis.
Key words: atopic dermatitis, microbiome, staphylococcus aureus


Onychoskopia – światło w diagnostyce zmian chorobowych paznokci
Onychoscopy – light in the diagnosis of nails
Paulina Szczepanik-Kułak

Streszczenie
Choroby paznokci stanowią dla dermatologów niejednokrotnie wyzwanie diagnostyczne. Onychoskopia, czyli obrazowanie aparatu paznokciowego w powiększeniu, w ostatnich latach staje się coraz bardziej docenianą metodą oceny klinicznej. Pozwala ona na znacznie dokładniejszą charakterystykę zmian, które w badaniu okiem nieuzbrojonym budzą niepokój. Podkreśla się, że jest to tania, bezpieczna i łatwo powtarzalna metoda diagnostyczna, dlatego warto dołożyć starań, by zgłębić jej tajniki. Onychoskopia ogranicza konieczność wykonywania technicznie trudnej, inwazyjnej i traumatyzującej pacjenta biopsji paznokci. Ponadto zmniejsza ilość niepotrzebnie podjętych zabiegów resekcji zmian tej okolicy w obawie przed ich złośliwym charakterem.
Słowa kluczowe: onychoskopia, dermoskopia, paznokcie, choroby dermatologiczne

Abstract
Nail disorders are a diagnostic challenge for dermatologists. Onychoscopy is a diagnostic modality which is becoming more popular as it allows to magnify the aff ected areas and to better manage alterations of nails. It is a cheap, safe, easily reproducible method, worth becoming familiar with. What is more, onychoscopy, decrease the number of surgical procedure of benign lesions and the nail biopsy in general.
Key words: onychoscopy, dermoscopy, nails, skin diseases


Łuszczyca plackowata współistniejąca z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Opis przypadku i przegląd piśmiennictwa
Plaque-type psoriasis coexisting with ulcerative colitis. A case report and literature review
Justyna Szczęch, Dominik Samotij, Adam Reich

Streszczenie
32-letni mężczyzna, chorujący na wrzodziejące zapalenie jelita grubego, został przyjęty do Kliniki Dermatologii w Rzeszowie w celu leczenia niedawno rozpoznanej łuszczycy plackowatej. Pierwsze zmiany skórne chory zaobserwował bezpośrednio po przebytym zakażeniu górnych dróg oddechowych i jednoczasowym zakończeniu glikokortykosteroidoterapii systemowej, prowadzonej wcześniej z powodu zaostrzenia objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Z uwagi na łagodne nasilenie zmian łuszczycowych rozpoczęto terapię miejscową z zastosowaniem skojarzonego preparatu kalcypotriolu i dipropionianu betametazonu na podłożu żelowym. W wyniku zastosowanego leczenia doszło do całkowitego ustąpienia zmian skórnych.
Słowa kluczowe: łuszczyca plackowata, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nieswoiste zapalenie jelita, betametazon, kalcypotriol

Abstract
A 32-year-old male suff ering from ulcerative colitis was admitted to the Department of Dermatology in Rzeszów for the treatment of de novo psoriasis. The fi rst psoriatic skin lesions were observed by the patient shortly after upper respiratory tract infection and almost simultaneous discontinuation of systemic corticosteroids he had been receiving for exacerbation of ulcerative colitis. As the patient’s presentation was consistent with mild psoriasis, topical treatment with fixed combination of calcipotriol and bethametazone dipropionate in the gel vehicle was initiated. Complete resolution of psoriatic lesions was observed due to applied therapy.
Key words: psoriasis vulgaris, ulcerative colitis, inflammatory bowel disease, bethametasone, calcipotriol

Dermatologia dziecięca – pytania i odpowiedzi
Mirosława Kuchciak-Brancewicz

Streszczenie
Trądzik pospolity jest przewlekłą chorobą zapalną gruczołów łojowych oraz ujść mieszków włosowych. Jego etiopatogeneza jest wieloczynnikowa. Wykwitami podstawowymi są zaskórniki. Leczenie miejscowe jest podstawowym postępowaniem w terapii zmian trądzikowych (w postaciach łagodnych i średnio nasilonych), do których zalicza się trądzik zaskórnikowy. Mięczak zakaźny jest schorzeniem wirusowym skóry i błon śluzowych. W populacji dziecięcej najczęściej rozwija się na podłożu suchej skóry atopowej. Czynnikami predysponującymi do masywnego wysiewu zmian są świąd towarzyszący chorobie podstawowej oraz miejscowa kortykosteroidoterapia. W przebiegu różnych schorzeń dziedzicznych lub nabytych może dojść do rozwoju zmian określanych jako rogowacenie ciemne. Jedną z takich chorób jest otyłość. W większości przypadków należy przeprowadzić poszerzoną diagnostykę laboratoryjną i endokrynologiczną.
Słowa kluczowe: trądzik zaskórnikowy, wyprysk mięczakowy, rogowacenie ciemne, otyłość

Abstract
Acne vulgaris is a chronic infl ammatory disease of the sebaceous glands and hair follicles. Etiopathogenesis of acne vulgaris is multifactorial. Blackheads are the basic eruptions. Topical treatment is the main treatment for lesions in mild and moderate forms of acne, which include comedone acne. Molluscum contagiosum is a viral infection of the skin and mucous membranes. It mostly aff ects atopic dry skin in paediatric population. The predisposing factors for massive sowing of lesions are: pruritus, which accompanies the underlying disease and local corticosteroid therapy. Acanthosis nigricans may be developed in the course of various hereditary and also acquired diseases. One of them is obesity. In most cases, extended laboratory and endocrinological diagnostic tests should be performed.
Keywords: comedone acne, molluscum contagiosum, acanthosis nigricans, obesity

Procedura dotycząca bezpieczeństwa zabiegów inwazyjnych. Okołooperacyjna karta kontrolna
Rafał Patryn